آرامگاه نادر شاه افشار در شهر تاریخی مشهد

آرامگاه نادر شاه بنایی است در مجموعه باغ موزه نادری در شهر مشهد که به یاد بود نادر شاه افشار در سال 1342 خورشیدی توسط هوشنگ سیحون طراحی و ساخته شد. ساختمان آرامگاه نادرشاه از قسمت مرکزی که محل دفن نادر شاه می باشد و دو تالار موزه تشکیل شده است که یکی از آن ها موزه اسلحه دوره های مختلف تاریخ ایران و دیگری موزه اسلحه مخصوص دوران نادر شاه نمایش می دهد.

آرامگاه اولیه

زمانی که نادر برای دفع یکی از شورش ها به خراسان رفته بود. جمعی از سردارانش به رهبری علی قلی خان که پسر عموی خود نادر شاه بود، شبانه به چادر وی حمله کردند و او را به قتل رساندند نادر شاه در هنگام حیات خود دستور ساخت آرامگاهی کوچک در بالا خیابان مشهد داد. این آرامگاه کوچک در سال 1145 هجری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام رضا از خشت و گل ساخته شد.آغا محمد خان قاجار این آرامگاه را ویران کرد و استخوان های نادر شاه را به همراه استخوان های کریم خان زند به تهران برد.

 آرامگاه دوم

قوام السلطنه در اواخر عهد قاجار (1296 ) در محل یکی از مقابر ویران شده نادری آرامگاه جدیدی برای وی ساخت و استخوان های او را از تهران به مقبره مذبور حمل کردند.

 آرامگاه فعلی نادر شاه افشار

درسال 1335 برقرار بود تا اینکه انجمن آثار ملی ایران آرامگاهی در شان نادر شاه افشار بسازد. در سال 1336 ساختمان این آرامگاه در محل همان آرامگاه قبلی شروع شد و در سال 1342 به پایان رسید. این آرامگاه توسط هوشنگ سیحون که آرامگاه ها و بسیاری ازطبنا های یادبود را ساخته است، طراحی وساخته شده است. ساختمان جدید آرامگاه، در تاریخ 12 فروردین ماه سال 1342 به همت انجمن آثار ملی ایران در باغ نادری بازگشایی شد. آرامگاه نادر شاه افشار که ساختمان آن شامل قسمت مرکزی که محل تدفین نادر شاه است و دو تالار موزه که یکی موزه اسلحه عمومی و دیگری موزه سلاح های مخصوص نادر شاه می باشد. این موزه هم اکنون تحت مدیریت سازمان میراث فرهنگی اداره می شود. در اواخر سال 1386 باغ موزه نادری که بر اساس طرح نوین بهسازی مورد بازنگری و تعمیرات در فضاهای داخلی قرار گرفته بود پس از شش ماه تعطیلی دوباره بازگشایی شد. جالب است که بدانید فیلم مستندی هم درباره این آرامگاه در سال 1389 به کارگردانی علی حسن زاده ساخته شده است.

مجموعه باغ موزه نادری

آرامگاه کنونی نادر شاه  در تور مشهد واقع در ضلع شمال غربی چهار راه شهدا ( نادری سابق ) که پس از حرم امام رضا مهمترین و پربازدید ترین مکان گردشگری و تاریخی داخل شهر مشهد می باشد. این بنا در باغی به بزرگی چهارده هکتار ساخته شده است. آرامگاه شامل سکویی دوازده پله ای محل گور، پوششی خیمه مانند بر روی گور، سکویی بلند در کنار گور با مجسمه نادر شاه سوار بر اسب و سه تن دیگر در پی او، یک غرفه فروش کتاب و دو تالار برای موزه است.

به گزارش سفر باتو ، تندیس نادر شاه سوار بر اسب که سه تن از یارانش هم در پی او هستند بر فراز یک حجم سنگی بلند استاد هنرمند، مجسمه ساز فقید ابو الحسن صدیقی ساخته شده است. مصالح مقبره غالبا از سنگ های خشن و سخت از گرانیت کوهسنگی مشهد است. بعضی از قطعات سنگ بسیار بزرگ انتخاب شده تا تداعی کننده مقبره دوم ساخته شده نادر شاه باشد. پوشش آرامگاه کاملا مانند چادر عشایری است. علت اینکه پوشش آرامگاه شبیه چادر است از زبان سازندگان این آرامگاه این بود که آنها معتقد بودند که نادر در چادر زاده شد در چادر زیست و در چادر هم کشته شد. پوشش داخلی آرامگاه نیز از سنگ های مرمر زرد اُخرایی رنگ مرلغه انتخاب شده تا قتل نادر شاه در داخل چادر را بهتر تداعی کند. موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه افشار در دو تالار به معرفی آثار تاریخی این دوره قرار دارد. در اینجا به معرفی این آثار می پردازیم.

تالار شماره 1

این تالار به نمایش آثار و اشیای مختلف به منظور معرفی آثار تاریخی دوره افشار پرداخته است. از جمله این آثار می توان به سلاح های نادر شاه مثل سلاح های نادر شاه مانند تبر زین نادر، دو شمشیر که یکی تزیینی بوده که در زمان مراسم رسمی به کمر می بسته و شمشیری که با آن می جنگیده، لباس ها و پوشاک رزمی نظامیان افشاری، تابلو های نقاشی از نادر و صحنه هایی از جنگ های نادر مانند جنگ کرنال، اسباب و وسایل سوارکاری مانند زین و برگ اسب از دوره افشار تا قاجار ،چند نسخه خطی نفیس از جمله تاریخ جهانگشای نادری را می توان نام برد. بر روی یکی از شمشیرهای کلمه السلطان نادر حک شده و روی دیگری که در دشت مغان به سال 1148 هجری در روز تاجگذاری نادر از طرف ملت ایران به وی اهدا شده است این بیت شعر طلاکوب شده است

هست سلطان بر سلاطین جهان      شاه شاهان نادر صاحب قران

تالار شماره 2

در حال حاضر به نمایش برخی تصاویر و نیز پاره اطلاعات درباره نادر شاه و کلنل پسیان اختصاص دارد

همچنین در گوشه شمالی آرامگاه نادر شاه آرامگاه کلنل پسیان از ژاندارم های خراسان قرار دارد.